Meer duidelijkheid over verminderde schenk- en erfbelasting

Het Hof van Beroep in Gent gaf in een recent arrest voor het eerst een duidelijke definitie van het begrip 'reële economische activiteit' – een frequent punt van discussie met de Vlaamse Belastingdienst bij familiale vennootschappen die veel vastgoed op de balans hebben. Het moet gaan om 'activiteiten die op een duurzame wijze een maatschappelijke meerwaarde genereren en het louter passief beheer van onroerend goed overstijgen'.

1) Waarover gaat dit?

In het Vlaamse Gewest kan een familiale aandeelhouder zijn of haar aandelen onder bepaalde voorwaarden belastingvrij schenken of nalaten aan de erfgenamen tegen een gunsttarief van 3% of 7% erfbelasting. Daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. De vennootschap moet een familiaal karakter hebben, de schenker of erflater moet een bepaald minimumpercentage van de aandelen bezitten, en de vennootschap moet een reële economische activiteit uitoefenen (zelf of via een dochtervennootschap). Over dat derde punt – die reële economische activiteit - is al veel inkt gevloeid. Volgens de Vlaamse Codex Fiscaliteit oefent een vennootschap vermoedelijk geen reële economische activiteit uit als de personeelskosten 1,5% of minder van het balanstotaal bedragen en als meer dan 50% van de totale activa bestaat uit terreinen en gebouwen. In principe geldt het gunstregime dus niet in dit geval. Maar de belastingplichtige kan wel het tegenbewijs aanvoeren als het vermelde vermoeden onterecht is. Zo hebben vastgoedbedrijven (die bijna per definitie meer dan 50% aan immobiliën op hun balans hebben) in het verleden al succesvol kunnen aantonen dat het actief beheer van een vastgoedportefeuille, met als doel de rendabiliteit en de marktwaarde van vastgoed te verhogen, wel degelijk een reële economische activiteit is.

2) Wat is het probleem?

De Vlaamse Belastingdienst stelt zich regelmatig strenger op dan in het oorspronkelijke decreet over dit gunstregime is vastgelegd. De belangrijkste reden daarvoor is misbruik tegengaan. De dienst eist bijvoorbeeld dat alle onroerende goederen die aanwezig zijn in de vennootschap worden aangewend voor de economische activiteit. Dat zou betekenen dat wanneer privaat patrimonium aanwezig is in de vennootschap sowieso geen gunsttarief mogelijk is, zelfs al is er daarnaast een aantoonbare economische activiteit. Als argument haalt de belastingadministratie aan dat het nooit de bedoeling is geweest van de decreetgever om privaat vastgoed te kunnen schenken of laten vererven aan de gunsttarieven. Maar het Hof van Beroep verwierp eerder al deze zienswijze en oordeelde dat de Vlaamse Belastingdienst geen voorwaarde kan stellen die niet in het decreet staat. Ook blijft de belastingadministratie regelmatig het been stijf houden tegenover vastgoedvennootschappen, omdat hun activiteiten niet kwalificeren onder ‘nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit of vrij beroep’ zoals staat vermeld in het oorspronkelijke decreet. Het Hof van Beroep in Gent oordeelde al in 2021 dat het begrip ‘reële economische activiteit’ in zijn gewone, ruimere betekenis dient te worden begrepen. Toch was er onlangs weer een dispuut over een holdingvennootschap die zelf geen economische activiteit voerde, maar waarvan de dochtervennootschap onder meer professioneel actief was in de bouw en het beheer van studentenkamers en commerciële panden, gecombineerd met residentieel vastgoed. In die zaak heeft het Hof van Beroep in Gent nu meer duidelijkheid verschaft over welke vastgoedactiviteiten kwalificeren onder de noemer 'reële economische activiteit'. Het moet gaan om activiteiten die 'op een duurzame wijze een maatschappelijke meerwaarde genereren en het louter passief beheer van onroerend goed overstijgen'.

3) Waarom is dat belangrijk voor u?

Hebt u zelf een familiale vennootschap of onderneming die relatief veel (residentieel) vastgoed op de balans heeft staan? Dan mag u bij een schenking of erfenis tegenwind verwachten van de Vlaamse belastingdienst wat de gunsttarieven betreft. Maar weet dus dat u met succes bewijzen kunt aanbrengen om uw gelijk te halen. Intussen echter werd al een voorstel van decreet ingediend in het Vlaams Parlement om de huidige voorwaarden van het gunstregime via een wetswijziging bij te sturen. Het valt dus niet uit te sluiten dat de spelregels in de nabije toekomst nog zullen veranderen.

4) Wat moet u onthouden?

Als u kunt aantonen dat uw familiale vennootschap een reële economische activiteit uitvoert, zelfs als het om vastgoedactiviteiten gaat, waardoor de vennootschap 'op een duurzame wijze een maatschappelijke meerwaarde genereert dat het louter passief beheer van onroerend goed overstijgt', komt u dus in aanmerking voor de verminderde schenk- en erfbelasting.